Zespół Szkolno-Przedszkolny w Krypnie

Logowanie

Logopeda

Dla Rodziców

 

KWESTIONARIUSZ BADANIA MOTORYKI ARTYKULACYJNEJ

 

Dziecko naśladuje ruchy języka i warg wykonywane przez logopedę -można prowadzić przed lustrem. Obok zaznaczamy, czy próba została prawidłowo lub nieprawidłowo wykonana.

 

PRÓBY JĘZYKA:

Wysuwanie i chowanie języka do jamy ustnej.

Kierowanie języka do kącików ust.

Kierowanie języka do nosa i brody.

Wykonanie grotu.

Rozpłaszczenie języka - łopatka.

Unoszenie języka do podniebienia.

Ułożenie języka w kształcie rynienki.

Oblizywanie warg ruchem okrężnym.

Ruch okrężny języka po zębach.

Klaskanie językiem.

Wypychanie policzków językiem, przy zamkniętych ustach.

 

PRÓBY WARG:

Zaciskanie warg.

Nakładanie wargi górnej na dolną.

Nakładanie wargi dolnej na górną.

Przesuwanie kącików ust w prawo i w lewo.

Ściskanie i rozciąganie ust.

Układanie warg w ryjek.

Gwizdanie.

Nadymanie policzków.

Przepychanie policzków wewnątrz jamy ustnej.

Cmokanie .

Parskanie, prychanie .

 

SKALA OCEN:

Bardzo dobra sprawność narządów mowy (wszystkie próby wykonane).

Sprawność średniego stopnia (wykonanych 8 prób).

Sprawność zaburzona w stopniu wysokim (nie wykonuje większości prób).

Całkowita niesprawność języka i warg (nie wykonuje prawidłowo żadnej próby).

 

 

 

 

 

 

Jak rodzice mogą i powinni wspierać rozwój mowy dziecka w wieku przedszkolnym,

w szczególności dziecka 6 – letniego?

        Praktyczne wskazówki dla rodziców.

  

Normą rozwojową jest, jeśli dziecko w wieku:

  • 3 lat        – porozumiewa się prostymi zdaniami, wymawia wszystkie      samogłoski i spółgłoski [p, pi, b, bi, m, mi, n, ni, f, fi, w, wi, t, d, l, li, ś, ź, ć, dź, j, k, ki, g, gi, ch].
  • 4 lat         – wymawia [s, z, c, dz].
  • 5 – 6 lat   – wymawia [sz, ż, cz, dż, r]
  • 7 lat         – ma utrwaloną poprawną wymowę wszystkich głosek oraz   opanowaną technikę mówienia

 U około  30 % dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym występują zaburzenia i opóźnienia rozwoju mowy.

W przypadku występującego zaburzenia konieczna jest interwencja logopedy. /Im wcześniej, tym skuteczniejsza terapia/

U dzieci do 6, 7 roku życia najczęściej występującą wadą wymowy są dyslalie o charakterze deformacji /zniekształcenie brzmienia/ głosek w wyniku czego powstają głoski nie należące do zasobu głosek języka polskiego.

Są to:

  • Seplenienie międzyzębowe – dotyczyć może głosek [s, z, c, dz], [sz, ż, cz, dż], [ś, ź, ć, dź].  W czasie wymowy język wsuwa się między zęby.
  • Seplenienie boczne – dotyczy w.w. głosek.
  • Język ułożony jest niesymetrycznie, dźwiękom towarzyszy charakterystyczne, nieprzyjemne dla ucha brzmienie.
  • Seplenienie wargowe – dotyczy w.w. głosek.Język nie bierze udziału w ich wymowie. Głoski wymawiane wargami charakterystycznie wysuniętymi do przodu, jak przy dmuchaniu.
  • Reranie – dotyczy głoski [r] .. Zamiast drgań czubka języka głoska ta może być wymawiana poprzez drgania języczka podniebiennego, warg, policzków. Proszę sprawdzić czy podczas wymowy głoski r język uniesiony jest ku   górze i czy widać jego wibracje.
  • Ubezdźwięcznianie – głoski dźwięczne wymawiane są bezdźwięcznie, bez drgań wiązadeł głosowych bada – pada.
  • Nosowanie – głoski nosowe: m, mi, n, ni, ą, ę wymawiane są ustnie, głoski ustne wymawiane są nosowo.

 W przypadku występującego opóźnienia rozwoju mowy charakterystyczna jest wymowa charakterystyczna dla wcześniejszych okresów życia dziecka./wadliwa wymowa może, lecz nie musi ustąpić samoistnie/.

Opóźnieniem r. m. jest do 6 roku życia zastępowanie głosek trudniejszych do wymówienia głoskami łatwiejszymi

Np. sanki – sianki,

       szkoła – skoła,

       rak – lak

takie zastępowanie , będące przejawem nieukończonego rozwoju mowy  nie traktujemy jako wady wymowy.

Natomiast powyżej 6, 7 roku życia tego typu deformacje głosek traktowane są jak wady wymowy.

 W procesie kształtowania się mowy dziecka dużą rolę odgrywają rodzice i całe otoczenie w którym ono przebywa.

Dlatego, jeśli dziecko ma trudności w mówieniu może to być winą otoczenia. Niekiedy sami rodzice przyczyniają się do powstawania opóźnienia w rozwoju mowy, czy nawet wady wymowy; dzieje się tak wtedy, gdy przemawiają do niego w sposób pieszczotliwy, zniekształcając wyrazy.

Mając taki wzór do naśladowania, dziecko zaczyna wymawiać nieprawidłowo.

Rodzice nie powinni też chwalić dziecka za jego pieszczotliwą wymowę, gdyż później używa jej ono świadomie chcąc sprawić rodzicom przyjemność. Rodzice powinni dbać o to , aby ich dziecko już od pierwszych tygodni życia  miało dobry wzór wymowy. Do dziecka trzeba mówić dużo, ale powoli i wyraźnie, zdaniami krótkimi, o rzeczach dla niego zrozumiałych.

   

Tymczasem wady wymowy mają bardzo przykre następstwa:

  • Dziecko wyśmiewane traci zaufanie do otoczenia, wzrasta u niego niechęć do mówienia,
  • Ma trudności w pisaniu, ponieważ pisze tak, jak mówi.

Pracą nad wymową dziecka rodzice powinni rozpocząć po konsultacji u logopedy lub pod jego kierunkiem.

  • Rodzice często sądzą, że dziecko wymawia źle  bo mu się nie chce powiedzieć dobrze i że wystarczy kazać mu powtórzyć dany wyraz.
  • Dziecko trzeba najpierw nauczyć wytwarzać prawidłową głoskę i dopiero po okresie utrwalania jej można wymagać, aby ją wymawiało.
  • Cierpliwość, łagodność i wyrozumiałość ze strony rodziców są niezbędnym warunkiem uzyskania jakichkolwiek wyników.
  • Dzieci ćwiczą chętnie, jeżeli lekcje trwają krótko i maja charakter zabaw i gier.

Rola rodziców w pracy z dzieckiem z prawidłowym rozwojem mowy:

  • Osłuchiwać dziecko z poprawnym brzmieniem głosek, których ono jeszcze nie wymawia /poprzez oglądanie obrazków i nazywanie przedstawionych na nich przedmiotów – dany wyraz można wypowiadać parokrotnie z dużą wyrazistością, nie żądając jednak od dziecka powtarzania, nie poprawiając jego złych wypowiedzi/.

Prawidłowy rozwój mowy zależy od:

  • Sprawności narządów artykulacyjnych,
  • Poziomu percepcji słuchowej,
  • Ogólnego rozwoju intelektualnego.

Niesprawność narządów artykulacyjnych

W przypadku każdej z głosek język, wargi, podniebienie miękkie, wiązadła głosowe muszą przyjąć położenie typowe dla danej głoski.

PRZYKŁAD 1

Podczas wypowiadania głosek [sz, ż, cz, dż] język unosi się do góry do wałka dziąsłowego.

W przypadku, gdy sprawność mięśni języka jest niska, język przyjmuje położenie za dolnymi zębami nie unosząc się do góry, w wyniku czego zamiast głoski [sz] powstaje głoska [s].

PRZYKŁAD 2

Głoska [r] – podlega zwarciu czubka języka z górnymi dziąsłami, przy jednoczesnym drganiu wiązadeł głosowych oraz drganiach czubka języka.

Często przy braku drgań czubka języka  powstają deformacje tej głoski lub jest ona zamieniona na głoskę [l], łatwiejszą do wymówienia.

Niesprawne podniebienie miękkie jest przyczyną nosowania.

Często przyczyną wad wymowy mogą być:

  • Trudności w oddychaniu przez nos powodują nosowanie lub seplenienie międzyzębowe
  • Brak siekaczy
  • Przerost trzeciego migdałka
  • Rozszczep warg i podniebienia
  • Wady zgryzu, np. zgryz otwarty, powodujący często seplenienie międzyzębowe.

Poziom percepcji słuchowej

Na poziom percepcji słuchowej składa się :

  • Słuch fizjologiczny /niedosłuch/ upośledzenie ostrości słuchu, czasem tak małe że niezauważalne przez otoczenie i przez dziecko.
  • Słuch fonematyczny – mowny ( zdolność rozpoznawania i różnicowania dźwięków mowy) Zaburzenia w analizie i syntezie słuchowej :dziecko nie potrafi wyodrębnić głosek, sylab w wyrazie, połączyć głoski w sylaby czy w wyrazy.
  • Pamięć słuchowa
  • Umiejętność kojarzenia (wiązania) aktualnych bodźców z poprzednim doświadczeniem.

Na co warto zwrócić uwagę?

UKŁADANIE  CZUBKA  JĘZYKA NA  PODNIEBIENIU

Normalna pozycja spoczynkowa języka – czubek języka oparty o podniebienie.

 

Dzieci w wieku przedszkolnym często mają kłopoty z wertykacją  (ruchami języka w pozycji pionowej) języka oraz opieraniem  czubka języka o podniebienie.

Język albo płasko zalega na dnie jamy ustnej albo wychodzi poza łuki zębów – wtedy usta są rozchylone.

Oba te zjawiska są bardzo niepożądane.

Po ukończeniu 3 roku życia – po zapełnieniu się łuków dziąsłowych zębami język nie powinien opuszczać jamy ustnej.

Oba te zjawiska są bardzo niepożądane.

Dlaczego?

  • Gdy język leży płasko – dochodzi do zmian w obrębie żuchwy – przodozgryz.
  • Gdy język leży między zębami – dochodzi do tyłozgryzu.

Brak pionizacji języka może być skutkiem:

  • Ssania palca,
  • Ssania smoczka, gryzaków,
  • Karmienia butelką,
  • Nawykowego oddychania ustami.

Skutki logopedyczne braku wertykacji języka:

  • Międzyzębowa realizacja t, d, n, r, s, z, c, dz.
  • Parasygmatyzm szeregu [sz, ż, cz, dż].

Działania korekcyjne:

  • Wymawianie słów z głoską [l].
  • Powtarzanie zdań z wyrazami z głoską [l].
  • Zabawa „Język Alów”

Dodajemy – al do wyrazów kończących się spółgłoską.

Np. lis + al = lisal

                   kot + al = kotal

  • Zabawa „Język na gumce”- przy szeroko otwartych ustach wypowiadamy sylaby: al., el, yl, il – bez ruchów żuchwy.

NAUKA  ODDYCHANIA  PRZEZ  NOS

Należy pamiętać o tym, aby dziecko zamykało buzię, także podczas snu, a także odzwyczajać je od ssania pustego smoczka.

Gdy buzia jest sporadycznie otwarta mówimy do dziecka – zamknij buzię,

Gdy buzia jest stale otwarta stosujemy plastikową płytkę przedsionkową oraz automasaż warg (dziecko kładzie palce wskazujace na górnej wardze, kciuki zaś na dolnej – zwrócone koniuszkami do siebie i masuje równocześnie, symetrycznie prawą ręką – w prawo, lewą ręką – w lewo. Przy tym samym ułożeniu palców – lekko wyciąga wargi do przodu.

Stosujemy też zabawę w konika – parskanie, cmokanie, kląskanie.

Pamiętamy także o wysiąkiwaniu nosa

 

ZABAWY ROZWIJAJĄCE MOWĘ TRZYLATKA

  • kolory

Zapamiętanie nazw kolorów niejednokrotnie przysparza dzieciom wielu kłopotów. Podając nazwę koloru, staraj się zawsze kojarzyć go z czymś, co dziecko zna ze swojego doświadczenia, np. „Twoje oczy są niebieskie jak niebo”, „Twoja bluzeczka jest biała jak mleko” itp. Konsekwentnie podawane porównania mocno „zapadają” w pamięć dziecka. Dalszy wariant tej zabawy to tworzenie porównań, np. „Zobacz, ten kubek ma taki sam kolor jak: woda, niebo, twoje oczy. Pomyśl, co jeszcze jest niebieskie?”

  • sroczka, czyli czego brakuje?

W tej grze można wykorzystać zarowno przedmioty, jak i obrazki. Układamy co najmniej trzy z nich w rzędzie przed dzieckiem, dziecko wymienia ich nazwy po kolei, zapamiętuje. Gdy dziecko zamyka oczy, zabieramy jeden przedmiot lub obrazek – zadaniem dziecka jest odgadnięcie, co zostało zabrane. Sukcesywnie zwiększamy ilość elementow do zapamiętania.

  • przyimki

Ważne jest adekwatne używanie określeń przyimkowych: „na, nad, pod, za, przed, w, koło, obok, przy, między, przez”i  innych. Aby właściwie zrozumieć znaczenie tych „małych” słów, trzeba rozpocząć od manipulacji przedmiotami, zabawkami, dopiero potem wprowadzić nazywanie ilustracji. Np. „Lalka siedzi na krzesełku, a teraz pod krzesełkiem. Położ ten samochod na biurku, a potem pod biurkiem”. Modelując użycie przyimkow zajmujemy się nimi po dwa naraz, aby nie dezorientować dziecka.

  • wielkość

By dobrze wyjaśnić pojęcie wielkości dobrze jest pokazać przedmioty, ludzi, zjawiska o kontrastujących ze sobą rozmiarach. Pamiętać trzeba by rozwijać bazę pojęć, więc używajmy wielu określeń np: „mały-duży”, „okrągły- kwadratowy”, „długi-krótki”, „szeroki-wąski”, itp.

  • grupowanie słów

Wzbogacaj zakres słownictwa dziecka, bawiąc się z nimw tworzenie grup wyrazow. Poproś o to, by dziecko wymieniło jak najwięcej rzeczy do ubrania, do jedzenia, do zabawy, potrzebnych do zrobienia czegoś, itp. Pomagaj w tej zabawie – to już wysoki etap klasyfikacji pojęć. Dalszy wariant tej zabawy to tworzenie „plakatów” lub „zeszytow = słowniczkow”. Można wyciąć (np. z katalogów, czasopism) obrazki z grupy tematycznej, nakleić, podpisać, określić ich inne cechy, np. rożnice i podobieństwa.

  • szeregowanie

Narysuj lub naklej (na oddzielnych karteczkach) wycięte z czasopism obrazki ilustrujące ciąg sytuacji – np. rozwijający się kwiat, proces ubierania się dziecka, nakrywanie do stołu, itp. Poproś dziecko, by ułożyło karteczki we właściwej kolejności, razem stwórzcie opowiadanie.