DOSTOSOWANIE WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH DO INDYWIDUALNYCH POTRZEB I MOŻLIWOŚCI PSYCHOFIZYCZNYCH I EDUKACYJNYCH UCZNIÓW

W ZAKRESIE NAUCZANIA JĘZYKA POLSKIEGO

Symptomy trudności i sposoby dostosowania wymagań u uczniów o inteligencji niższej niż przeciętna w zakresie przedmiotu nauczania:

Symptomy trudności:

•         słabe oceny pomimo starań i wysiłków ucznia,

•         trudności w czytaniu i pisaniu (trudności z kojarzeniem określonych dźwięków (głosek) z odpowiadającymi im symbolami (literami),

•         trudności w rozumieniu czytanych treści,

•         trudności w samodzielnym wypowiadaniu się, formułowaniu wniosków i sądów, w uogólnianiu, myśleniu symbolicznym (abstrakcyjnym),

•         niski poziom rozwoju słowno - pojęciowego (odpowiada wcześniejszej fazie rozwoju),

•         ubogie słownictwo, wadliwa struktura gramatyczna wypowiedzi ustnych i pisemnych,

•         słabsza  sprawność manualna  (rysunki,  pismo  mają niski  poziom  graficzny -odpowiadają wcześniejszej fazie rozwoju),

•         słaba umiejętność stosowania konwencjonalnych sposobów zapamiętywania,

•         duże problemy z przywoływaniem z pamięci odległych partii materiału (słaba pamięć długotrwała, operacyjna),

•         trudności z selekcją i wychwyceniem myśli przewodniej w długich tekstach,

•         wolne tempo procesów umysłowych i działania.

Sposoby   dostosowania   wymagań   edukacyjnych   do   potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych uczniów:

• zmniejszanie ilości, stopnia trudności i obszerności zadań,
• dzielenie materiału na mniejsze partie, wyznaczanie czasu na ich opanowanie i odpytywanie,
• wydłużanie czasu na odpowiedź, przeczytanie lektury,
• wprowadzanie dodatkowych środków dydaktycznych np. ilustracje, ruchomy alfabet,
• odwoływanie się do znanych sytuacji z życia codziennego,
• formułowanie pytań w formie zdań o prostej konstrukcji powołujących się na ilustrujące przykłady,
• częste podchodzenie do ucznia w trakcie samodzielnej pracy w celu udzielania dodatkowej pomocy, wyjaśnień,
• zajęcia w ramach zespołu dydaktyczno - wyrównawczego, gdzie szczególnie u młodszych dzieci należy oprócz wyjaśniania bieżących zagadnień programowych usprawniać funkcje poznawcze (procesy intelektualne i percepcyjne), (zajęcia dodatkowe są niezbędne, bowiem dziecko z inteligencją niższą niż przeciętna w stanie opanować tych umiejętności tylko dzięki pracy na lekcji i samodzielnej nauce własnej w domu),
•  należy zezwolić na dokończenie w domu niektórych prac wykonywanych na lekcjach,
• dyktanda przeprowadzać indywidualnie w wolniejszym tempie, gdyż dzieci te często nie nadążają za klasą,
• potrzeba większej ilości czasu i powtórzeń na opanowanie materiału.

Symptomy zaburzeń i formy, metody, sposoby dostosowania wymagań u uczniów z dysleksją w zakresie przedmiotu nauczania:

Objawy zaburzeń:

• trudności w opanowaniu techniki czytania tj.: głoskowanie, sylabizowanie, przekręcanie wyrazów, domyślanie się, wolne lub nierówne tempo, pauzy, nie zwracanie uwagi na interpunkcję,
• niepełne rozumienie treści tekstów i poleceń, uboższe słownictwo,
• trudności w pisaniu, szczególnie ze słuchu, liczne błędy np.: mylenie z - s, d - t, k -g,
• błędy w zapisywaniu zmiękczeń, głosek i - j,
• błędy w zapisywaniu głosek nosowych ą - om, ę - em,
• opuszczanie, dodawanie, przestawianie, podwajanie liter i sylab,
• błędy gramatyczne w wypowiedziach ustnych i pisemnych,
• trudności w formułowaniu wypowiedzi pisemnych na określony temat,
• trudności w uczeniu się ze słuchu na lekcji, korzystaniu z wykładów, zapamiętywaniu, rozumieniu poleceń złożonych, instrukcji,
• trudności z zapamiętaniem liter alfabetu, mylenie liter podobnych kształtem l - t - ł,
• mylenie liter zbliżonych kształtem, lecz inaczej ułożonych w przestrzeni b - d - g - p, w - m,
• opuszczanie drobnych elementów graficznych liter (kropki, kreski),
• błędy w przepisywaniu i pisaniu z pamięci,
• nieprawidłowe trzymanie przyborów do pisania,
• wolne tempo pisania, męczliwość ręki,
• niekształtne litery, nieprawidłowe łączenia - obniżona czytelność pisma,
• nieumiejętność zagospodarowania przestrzeni kartki.

Formy, metody, sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych:

• nie wymagać, by uczeń czytał głośno przy klasie nowy tekst, wskazywać wybrane fragmenty dłuższych tekstów do opracowania w domu i na nich sprawdzać technikę czytania,
• dawać więcej czasu na czytanie tekstów, poleceń, instrukcji, szczególnie podczas samodzielnej pracy lub sprawdzianów, w miarę potrzeby pomagać w ich odczytaniu,
• starać się w miarę możliwości przygotowywać sprawdziany i kartkówki w formie testów,
• czytanie lektur szkolnych lub innych opracowań rozłożyć w czasie, pozwalać na korzystanie z książek „mówionych",
• raczej nie angażować do konkursów czytania,
• uwzględniać trudności w rozumieniu treści, szczególnie podczas samodzielnej pracy z tekstem, dawać więcej czasu, instruować lub zalecać przeczytanie tekstu wcześniej w domu,
• częściej sprawdzać zeszyty szkolne ucznia, ustalić sposób poprawy błędów, czuwać nad wnikliwą ich poprawą, oceniać poprawność i sposób wykonania prac,
• dać uczniowi czas na przygotowanie się do pisania dyktanda poprzez podanie mu trudniejszych wyrazów, a nawet wybranych zdań, które wystąpią w dyktandzie; można też dawać teksty z lukami lub pisanie z pamięci,
• dyktanda sprawdzające można organizować indywidualnie,
• błędów nie omawiać wobec całej klasy,
• w przypadku trudności w redagowaniu wypowiedzi pisemnych uczyć tworzenia schematów pracy, planowania kompozycji wypowiedzi (wstęp, rozwinięcie, zakończenie),
• pomagać w doborze argumentów, jak również odpowiednich wyrażeń i zwrotów,
• nie obniżać ocen za błędy ortograficzne i graficzne w wypracowaniach,
• podać uczniom jasne kryteria oceny prac pisemnych (wiedza, dobór argumentów, logika wywodu, treść, styl, kompozycja itd.),
• dawać więcej czasu na prace pisemne, sprawdzać, czy uczeń skończył notatkę z lekcji, w razie potrzeby skracać wielkość notatek,
• przypadku trudności z odczytaniem pracy odpytać ucznia ustnie,
• pozwalać na wykonywanie prac na komputerze,
• usprawniać zaburzone funkcje - zajęcia korekcyjno - kompensacyjne.

Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych dla uczniów posiadających opinię z PPP

Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych:

• nie wymagać, by uczeń czytał głośno przy klasie nowy tekst, wskazywać wybrane fragmenty dłuższych tekstów do opracowania w domu i na nich sprawdzać technikę czytania,
• dawać więcej czasu na czytanie tekstów, poleceń, instrukcji, szczególnie podczas samodzielnej pracy lub sprawdzianów, w miarę potrzeby pomagać w ich odczytaniu,
• starać się w miarę możliwości przygotowywać sprawdziany i kartkówki w formie testów,
• czytanie lektur szkolnych lub innych opracowań rozłożyć w czasie, pozwalać na korzystanie z książek „mówionych",
• uwzględniać trudności w rozumieniu treści, szczególnie podczas samodzielnej pracy z tekstem, dawać więcej czasu, instruować lub zalecać przeczytanie tekstu wcześniej w domu,
• błędów nie omawiać wobec całej klasy,
• w przypadku trudności w redagowaniu wypowiedzi pisemnych uczyć tworzenia schematów pracy, planowania kompozycji wypowiedzi (wstęp, rozwinięcie, zakończenie),
• pomagać w doborze argumentów, jak również odpowiednich wyrażeń i zwrotów,
• nie obniżać ocen za błędy ortograficzne i graficzne w pracach pisemnych,
• podać uczniom jasne kryteria oceny prac pisemnych (wiedza, dobór argumentów, logika wywodu, treść, styl, kompozycja itd.),
• dawać więcej czasu na prace pisemne, sprawdzać, czy uczeń skończył notatkę z lekcji, w razie potrzeby skracać wielkość notatek,
• przypadku trudności z odczytaniem pracy odpytać ucznia ustnie,
• pozwalać na wykonywanie prac na komputerze.

Uczniowie (słuchacze) słabo widzący

Symptomy trudności:

• mylenie liter o podobnych kształtach
• mylenie wyrazów o podobnej strukturze
• przestawianie liter, cyfr
• nieprawidłowa technika czytania
• brak rozumienia tekstu w całości
• wolniejsze tempo czytania związane z problemami w spostrzeganiu całego wyrazu, zdania
• problemy z rozumieniem tekstu (konieczność koncentracji na postrzeganiu kształtu poszczególnych liter)
• możliwe trudności w pisaniu z uwagi na obniżoną sprawność spostrzegania i zakłóconą koordynację wzrokowo-ruchową

możliwe popełnianie wielu błędów: przestawianie, mylenie, opuszczanie liter lub cyfr, błędy ortograficzne, złe rozplanowanie zapisów na kartce.

Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych:

• właściwe umiejscowienie ucznia (słuchacza) w klasie (zapobiegające odblaskowi pojawiającemu się w pobliżu okna, zapewniające właściwe oświetlenie i widoczność)
• udostępnianie tekstów (np. testów sprawdzających wiedzę) w wersji z powiększoną czcionką
• podawanie modeli i przedmiotów do obejrzenia z bliska
• wydłużanie czasu na wykonanie określonych zadań.

Uczniowie (słuchacze) słabo słyszący

Symptomy trudności:

• uczeń sprawia wrażenie nieuważającego, może nie słyszeć nauczyciela
• reaguje nietypowo na ustne instrukcje
• może mieć zaburzenia mowy, mały zasób słów i pojęć
• ma trudności ze zrozumieniem tekstu, poleceń
• słabo czyta
• często myli głoski dźwięczne i bezdźwięczne
• zamienia i gubi litery, pomija cząstki wyrazów, myli końcówki - co powoduje zmianę treści i znaczenie wyrazów, czasem pisze bezsensowne zlepki liter -w przypadku niezrozumienia ich znaczenia
• ma trudności z równoczesnym wykonywaniem kilku czynności w tym samym czasie i wolniejsze tempo pracy
• duże trudności sprawia uczniowi poprawna pisownia, opanowanie gramatyki.

Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych:

• zapewnienie dobrego oświetlenia klasy oraz miejsca w pierwszej ławce w rzędzie od okna. Uczeń będąc blisko nauczyciela (od 0,5 do 1.5 m), którego twarz jest dobrze oświetlona, może słuchać jego wypowiedzi i jednocześnie odczytywać mowę z ust. Umożliwienie uczniowi (słuchaczowi) odwracanie się
• w kierunku innych słuchaczy odpowiadających na lekcji co ułatwi lepsze zrozumienie ich wypowiedzi.
• nauczyciel mówiąc do całej klasy, powinien stać w pobliżu ucznia (słuchacza) zwrócony twarzą w jego stronę
• należy mówić wyraźnie używając normalnego głosu i intonacji, unikać gwałtownych ruchów głową czy nadmiernej gestykulacji
• zadbanie o spokój i ciszę w klasie, eliminowanie zbędnego hałasu m.in. zamykanie okna przy ruchliwej ulicy, unikanie szeleszczenia kartkami papieru, szurania krzesłami, to utrudnia rozumienie poleceń nauczyciela i wypowiedzi innych uczniów, powoduje też większe zmęczenie. Takie zakłócenia stanowią również problem dla uczniów z aparatami słuchowymi, ponieważ są wzmacniane przez aparat.
• upewnianie się czy polecenia kierowane do całej klasy są właściwie rozumiane przez ucznia (słuchacza) niedosłyszącego (w przypadku trudności zapewnienie mu dodatkowego wyjaśnienia, sformułowanie inaczej polecenia, używając prostego słownictwa)
• używanie jak najczęściej pomocy wizualnych i tablicy (m.in. zapisanie nowego tematu, nowych i ważniejszych słów, wzorów, wykresów itp. )
• częste zwracanie się do ucznia niesłyszącego, zadawanie pytań by zmobilizować go do lepszej koncentracji uwagi i ułatwić mu lepsze zrozumienie tematu
• wydłużać czas na wykonanie zadania z uwagi na wolne tempo czytania
• przy ocenie prac pisemnych nie należy uwzględniać błędów wynikających z niedosłuchu, nie powinny one obniżać ogólnej oceny pracy
• przy ocenie osiągnięć ucznia (słuchacza) z wadą słuchu należy szczególnie doceniać własną aktywność i wkład pracy ucznia, a także jego stosunek do obowiązków szkolnych (systematyczność, obowiązkowość, dokładność).